Το μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων φαίνεται να επηρεάστηκε από τις γενικότερες συζητήσεις και αναζητήσεις περί του φαρμάκου για τον νέο κορωνοϊό. Μόνο που η πρόταση είναι πιο «πνευματική» και βρίσκεται εντός της γραφής και ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων και ποίησης. Εξάλλου, όπως επισημαίνει ο Θ. Γρηγοριάδης, «η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο».
Με «Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας», του συγγραφέα Θ. Γρηγοριάδη, το «Γράφειν» του συγγραφέα Κ. Τσιρόπουλου και ένα ποίημα από την συλλογή του Τ. Πατρίκιου «Σε βρίσκει η ποίηση» άνοιξε η αυλαία των φετινών πολύπαθων εξετάσεων υπό τη σκιά του Covid 19. Πιο συγκεκριμένα, στο Α1 θέμα οι υποψήφιοι έπρεπε να παρουσιάσουν περιληπτικά (60-70 λέξεις) τους λόγους για τους οποίους η ανάγνωση συνιστά λυτρωτική απόλαυση για τον συγγραφέα του πρώτου κειμένου (ενδεικτικά: δημιουργική απασχόληση, εσωτερική απομόνωση, αίσθηση ελευθερίας, επαφή με βαθύτερο νόημα, άνοιγμα σε νέους κόσμους, τρυφερότητα, πνευματική συνομιλία, ψυχική ανακούφιση)
Στο θέμα Β1 οι υποψήφιοι έπρεπε να επαληθεύσουν (Σ) ή να διαψεύσουν (Λ) μια σειρά από προτάσεις που αφορούσαν τα δύο πρώτα κείμενα (Λ, Λ, Λ, Λ, Σ). Ιδιαίτερη προσοχή στο γεγονός ότι έπρεπε να τεκμηριώσουν την απάντησή τους με αναφορές από τα κείμενα (παράθεση συναφών αποσπασμάτων).
Στο θέμα Β2α οι υποψήφιοι έπρεπε να εντοπίσουν δύο σημεία στίξης (πχ εισαγωγικά και χρήση παύλας) και δύο σχήματα λόγου (πχ μεταφορές) που αξιοποιούνται από τον συγγραφέα του κειμένου 1 προκειμένου να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες τους στο θέμα της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Επιπλέον, οι υποψήφιοι δεν θα έπρεπε να ξεχάσουν να σχολιάσουν τη λειτουργία αυτών των μέσων. Προχωρώντας στο Β2β θέμα οι υποψήφιοι έπρεπε να αναζητήσουν την επικοινωνιακή λειτουργία ενός ρητορικού ερωτήματος του δεύτερου κειμένου (πχ ζωντάνια, αμεσότητα, παραστατικότητα, διέγερση ενδιαφέροντος αναγνώστη).
Στο θέμα Β3 οι υποψήφιοι, αφού μελετούσαν προσεκτικά την τρίτη παράγραφο του δεύτερου κειμένου, έπρεπε να εξηγήσουν πώς κερδίζεται η μάχη του ανθρώπου έναντι του χρόνου (àμε τη συμβολή της γραφής σε κάθε έκφανση του ανθρώπινου βίου, είτε στο μικρό οικογενειακό πλαίσιο, είτε σε μια επιστημονική ομάδα. Οι άνθρωποι είναι ενεργά υποκείμενα της ιστορίας ).
Το θέμα Γ αφορά το ερμηνευτικό σχόλιο των υποψηφίων πάνω στο θέμα του ποιήματος του Τ. Πατρίκιου (150-200 λέξεις). Πιο συγκεκριμένα, οι υποψήφιοι έπρεπε να αναφερθούν στη μεταμορφωτική, θεραπευτική και ενδυναμωτική επιρροή της ποίησης που αναπροσαρμόζει τα τετριμμένα, αναπτερώνει την επιθυμία για αγώνα και όνειρα και φέρνει τον άνθρωπο πιο κοντά σ’ αυτό που πριν φάνταζε ανέφικτο. Για την προσέγγιση του θέματος οι υποψήφιοι έπρεπε να αξιοποιήσουν τουλάχιστον 3 κειμενικούς δείκτες (ενδεικτικά: β ενικό πρόσωπο, επανάληψη φράσης, έμφαση σε ρήματα, ποικιλία χρόνων, αντίθεση κ.λπ). Παράλληλα ήταν αναγκαία και η προσωπική άποψη των υποψηφίων για τον ρόλο που έχει στη ζωή τους η ποίηση (…)
Το θέμα Δ αφορούσε τη σύνταξη ενός άρθρου (300-350 λέξεων) για το ιστολόγιο του σχολείου το οποίο θα αφορούσε τη σχέση των υποψηφίων με την ανάγνωση βιβλίων και του ρόλου της ανάγνωσης στη διαχείριση του προσωπικού τους χρόνου. Κάθε επιλογή ήταν αποδεκτή, εφόσον ήταν επαρκώς τεκμηριωμένη. Δηλαδή οι υποψήφιοι είτε θα διερευνούσαν τη διαρρηγμένη σχέση τους με την ανάγνωση λόγω φόρτου εργασίας και υποχρεώσεων, είτε θα παρουσίαζαν μια αρμονική σχέση ενταγμένη στο πλαίσιο της καθημερινότητάς τους.
Σε γενικές γραμμές τα θέματα απευθύνονταν σε επαρκώς προετοιμασμένους υποψηφίους οι οποίοι με ψυχραιμία και μεθοδικότητα θα έπρεπε να δώσουν λεπτομερείς και ολοκληρωμένες απαντήσεις.
Σας εύχομαι επιτυχία και καλή συνέχεια
Δέσποινα Βαρσαμή
